اگر ملتی، در موقعیتی قرار گرفت که خود را در دنیا به نمایش گذاشت و حوادثی به وجود آورد که آن حوادث نه تنها در داخل خود ملت، بلکه در همسایگان و در جهان موثر واقع شد، تاریخ‌نگاری – تقریباً – از همین موقع در میان آن ملت آغاز می‌شود

انگیزه تاریخ جوهری تمایل به جبران یا ممانعت از گسترش و شیوع هراس‌انگیز تصادف و ناکامی در زندگی افراد از طریق نشان دادن نقش مهم آنها در تکوین جریانی گسترده‌تر و رضایت بخش‌تر.

فلسفه تحلیلی تاریخ بایستی جریانی تطبیقی و مقایسه ای باشد در پی کشف و آشکار ساختن شباهتها و تفاوتهای بین تاریخ و علوم طبیعی و اجتماعی باشد

با توجه به کاربردهای متفاوت واژه «تاریخ»، دو نوع فلسفه تاریخ را میتوان از هم تمیز داد:
اول فلسفه تحلیلی یا انتقادی تاریخ
دوم فلسفه جوهری یا نظری تاریخ

تاریخ تحلیلی، تصوری جدید از تاریخ است که تحت تأثیر ایدئولوژی متداول «بحران در جامعه» به ویژه جوامع غربی شکل گرفته است

با سابقه ترین نوع مطالعات تاریخی تاریخ روایی یا سنتی است که بیشتر به شرح حال حاکمان جنگ ها و روابط سیاسی می پرداخته است.

تاریخ سنتی گزارش، روایت و احیانا تحلیل رویدادها، عقاید، جنبش‌ها و اعمال و رفتار پادشاهان و قهرمانان نظامی و سیاسی است و معمولا گرد مفهوم قدرت، سلطه و غلبه می‌گردد